Plantar fasiit, topuktan ayak parmaklarına kadar yer alan bağların dokularında iltihap ve tahriş olmasıyla beraber ayakta en sık görülen sorunlardan biri olan ayak tabanı ağrısının nedenlerinden biridir. Plantar fasiit genellikle aşırı yüklenme veya tekrarlayan stres sonucu oluşur.
Uzun süreli ayakta kalmak veya aşırı ayak hareketleri yapmak Plantar fasiit riskini artırır. Özellikle uzun süreli yürüyüş, koşu veya ayakta çalışma gibi durumlarda ortaya çıkabilir. Ayrıca, düz tabanlı veya ayak kemerlerine sahip olan kişilerde de ayak yapısındaki farklılıklardan dolayı plantar fasiit görülebilir.
Günlük hayatta sıklıkla yanlış ayakkabı tercihleri yapmak ve uzun süre bu ayakkabıları kullanmak ayak sağlığı üzerinde olumsuz etki yaratır. Uygun olmayan ayakkabılar, ayakları yeterince desteklemediği için plantar fasiit oluşumuna sebep olabilir. Özellikle yetersiz ayak kemer desteği olan veya iç yüzeyi aşınmış ayakkabıları kullanmak problemi tetikleyebilir.
Yalnızca ayak yapısındaki değişiklikler değil aynı zamanda kişilerin kendilerine uygun beden ağırlıklarında olmaları da bu rahatsızlığı önlemek için önemlidir. Fazla kilolu olmak, ayaklara ekstra yük bindirdiğinden bu hastalığa davetiye çıkarabilir.
En yaygın plantar fasiit belirtileri şu şekilde sıralanabilir:
Topuk Ağrısı: En belirgin belirti, ayak tabanının ortasında veya topuğun altında hissedilen ağrıdır. Ağrı genellikle topuğun iç kısmında veya topuğun altında yoğunlaşır. Sabahları ilk adımlarda, uzun süre hareketsiz kaldıktan veya uzun süre ayakta durduktan sonra ağrı daha da şiddetlenebilir.
Yürüyüşle Hafifleyen Ağrı: Plantar fasiitli kişilerde ağrı genellikle ilk adımlarda yoğun olup, yürüyüşle birlikte hafifler. Ancak uzun süre yürüme veya ayakta kalma gibi aktivitelerin ardından ağrı yeniden artabilir.
Ayak Tabanında Hassasiyet: Ayak tabanının orta kısmında veya topuğun altında baskıya karşı hassasiyet hissedilebilir. aynı zamanda bu bölgelerde dokunma veya bastırma ile ağrı ortaya çıkabilir.
Sabah Tutukluğu: Sabahları veya uzun süre oturma sonrasında ayak tabanında tutukluk hissi yaşanabilir. Ayakların hareket ettirilmesi ve yürümeyle birlikte tutukluk azalır.
Ayak Bileği ve Bacakta Ağrı: Plantar fasiit, ayak yapısının dengesini etkileyebilir. Bu nedenle de ayak bileği, diz ve bacaklarda ağrıya neden olabilir.
Hastalığın belirtileri kişiden kişiye değişebilir ve şiddeti farklılık gösterebilir. Eğer kendinizde bu belirtileri görüyorsanız bir sağlık uzmanına başvurmanız önerilir.
Plantar fasiit tedavisi genellikle konservatif yöntemlerle yapılır. İstirahat, buz uygulaması, ayak egzersizleri gibi farklı çözüm yolları bulunan tedavi yöntemlerine ek olarak plantar fasiit ayakkabısı kullanmak ve ayak tabanı destekleri gibi çözümler de bu rahatsızlığın önlenmesine katkı sağlar. İstirahat ederek ayakları dinlendirmek, ağrının hafiflemesine yardımcı olabilir. Aşırı aktivitelerden kaçınmak ve ayakları rahatlatmak plantar fasiit semptomlarını azaltabilir.
Buz uygulaması ise bir diğer önlemdir. İltihaplanmayı azaltmak ve ağrıyı hafifletmek için ayak tabanına buz uygulaması yapılabilir. Buzu bir bez veya havluyla sararak ayak tabanına 15-20 dakika boyunca uygulamak gerekir. Bu işlem günde birkaç kez tekrarlanabilir.
Doktor tedavisinin ardından, hekiminizin önerdiği ağrı kesicileri veya antiinflamatuar ilaçları da kullanabilirsiniz. Ancak uzun süreli kullanımdan önce mutlaka doktorunuza danışmalı ve muayeneye gitmelisiniz.
Plantar fasiit tedavisi için fizik tedavi de önerilir. Fizik tedavi seansları ve profesyonel terapistler tarafından uygulanan özel teknikler veya egzersizlerle plantar fasiit tedavisine yardımcı olunabilir. Fizik tedavi, ağrının azalmasına, kasların güçlenmesine ve esnekliğin artmasına yardımcı olabilir.
Eğer plantar fasiit tedavisinde konservatif tedavi yöntemleri etkili olmazsa, nadir durumlarda cerrahi müdahale düşünülebilir. Ancak unutulmamalıdır ki plantar fasiit tedavisi, bireysel duruma ve semptomlara göre değişebilir. Bu nedenle eğer bir şikayetiniz varsa kısa zamanda bir sağlık uzmanına danışmanız önemlidir.
Tedavi yöntemleri arasında ayak egzersizleri de yer alır. Plantar fasiit egzersizleri sırasında ayak ve ayak bileği kaslarını güçlendirmek önemlidir. Özellikle ayak tabanı germe egzersizleri, fasya üzerindeki gerilimi azaltabilir. Egzersiz tedavilerinin arasında ayak tabanı germe, ayak bileği döndürme, ayak parmaklarını kıvırma ve topuk yükseltme egzersizleri bulunur. Plantar fasiit tedavisi için bir fizyoterapistin veya uzmanın önerdiği bir programı takip etmek önemlidir.
Bu rahatsızlığın önlenmesinde ve tedavisi sırasında kullanılan ayakkabıların veya ayak tabanlığının değiştirilmesi ve tedaviye yönelik uygun tercihlerin yapılması da oldukça önemlidir. Özellikle ayakları sıkıştırmayan, yeterli destek sağlayan ve ayak yapısına uygun plantar fasiit ayakkabısı tercih edilmelidir. Tanı ve tedavinin ardından ayak kemerini destekleyen ayakkabılar seçmek uygun olabilir.
Ayak sağlığını önemli ölçüde etkileyen Plantar fasiit için tabanlık kullanımı da önerilmektedir. Uzman doktorların tedavi sırasında önerebileceği tabanlıklar sayesinde şikayetleriniz hafiflerken ayaklarınız için uygun desteği de sağlamış olursunuz. Ayak tabanını desteklemek için özel plantar fasiit tabanlık veya ayak bandajları kullanılabilir. Bu destekler, ayak yayının doğru konumda kalmasını sağlayarak fasya üzerindeki stresi azaltabilir. Ayakkabı içine uygun şekilde yerleştirilen ayak tabanlıkları veya destekleyici ayak bileği bandajları kullanılabilir.
